در صورت تکثیر غیر عادی و غیر قابل کنترل سلول های استخوان ساز بدن، استئوبلاست، توده ی استخوانی ایجاد می گردد ،که به آن تومور استخوانی گفته می شود. امروزه جهش های ژنتیکی را عامل اصلی به وجود آمدن سلول های تومورال در بدن می دانند، ولی این که چه عواملی باعث ایجاد این جهش ها در سلول های بدن می شود مشخص نیست. برخی عوامل ارثی و محیطی مانند؛ ویروس ها، برخی از گاز ها و مواد شیمیائی را موثر می دانند. بر حسب محل، توده و یا قابلیت دست اندازی توده به نقاط دیگر بدن، علائم خاص بیماری مشخص می شود.
تومور های استخوانی؛ اولیه و یا ثانویه هستند. تومور های اولیه، از تکثیر سلول های استخوان ساز در محل ایجاد می گردند. اگر تومور های غیر استخوانی با سرایت به سیستم اسکلتی، آن را دچار تخریب کنند، به آن تومور ثانویه استخوان گفته می شود. تومور های ثانویه و یا تومور های متاستاتیک استخوان، برخلاف نوع اولیه آن، در سنین بالا دیده شده و یک نمونه ی بارز آن سرایت سرطان پستان به سیستم اسکلتی در خانم هایی است که، در گذشته به دلیل سرطان پستان درمان شده اند.
تومور های اولیه ی خوش خیم، که انواع کیست های استخوانی نیز از آن دسته اند، بسیار شایع تر از انواع بدخیم بوده و تمایل دارند تا خود به خود بهبود پیدا کنند. در مقابل، تومور های اولیه ی بدخیم به درمان های دارویی و جراحی نیاز داشته و در سیر خود تمایل دارند تا از محل ابتدایی خود جدا شده و در نقاط دیگر بدن توده ایجاد کنند. به این قابلیت آن ها متاستاز گفته می شود. این حالت اغلب در ریه ها اتفاق می افتد. شایع ترین نوع سرطان اولیه ی استخوان، استئوسارکوم نامیده می شود.
کیست های استخوان، از جمله ضایعات خوش خیم سیستم اسکلتی اند، که به خصوص در استخوان های بازو و ران به وجود می آیند. این ضایعات خوش خیم بدون علامت، اغلب به صورت اتفاقی کشف می شوند. این ضایعات در مواردی محدود، باعث ضعیف شدن و در نتیجه ایجاد شکستگی پاتولوژیک استخوان می گردند. کیست ها و تومور های خوش خیم استخوان به طور معمول به درمان جراحی نیازی ندارند و گاهی به خودی خود بهبودی پیدا می کنند. در موارد خاصی که تخریب استخوان با تومور خوش خیم، شدید بوده و یا تمایل به رشد داشته باشد، بیمار به عمل جراحی، تخلیه ی تومور و پیوند استخوان نیاز خواهد داشت. در کودکان و افراد جوان تر، با تزریق داروی کورتون به داخل کیست فعالیت استخوان سازی تحریک شده و در نتیجه تومور درمان خواهد شد.
تومور های بدخیم، رشد بسیار سریعی داشته و علائم آن در مدت زمان کوتاهی از نظر حجم توده مشخص می شود. به خصوص اگر درمان های کمکی- شیمی درمانی- با تاخیر شروع شود. تومور های خوش خیم و کیست ها، معمولاً بدون علامت و یا خیلی خفیف و با تاخیر طولانی هستند. مهم ترین تفاوت این دو نوع در آن است که، انواع سرطانی، قابلیت آن را دارند که از محل اولیه ی خود جدا و وارد گردش خون یا لنف شده و در مکان های دور دست مانند؛ ریه ها، توده های ثانویه ایجاد کنند.
بر طبق آمار تقریبی، از هر یک میلیون نفر جمعیت کشور در یک سال، تعداد ۱۰ مورد بیمار، به سرطان اولیه ی استخوان مبتلا می شوند.
متاسفانه سرطان اولیه‌ی استخوان، اغلب در گروه سنی نوجوان و جوان و بین ۱۰ الی ۳۰ سالگی شایع است. نسبت ابتلاء در دختران و پسران مساوی بوده و شایع ترین محل بروز تومور در اطراف زانو، اطراف شانه و لگن خاصره است.
اختلالات ژنتیکی و تغییرات ایجاد شده در قسمت های خاصی از هسته سلولی، باعث تبدیل پروتئین های غیر فعال پروتوانکوژن به نوع فعال آن به نام انکوژن ها می گردد. انکوژن ها، پروتئین هایی را در سلول تولید می کنند، که نظم کنترل شده ی تکثیر سلولی را تحت تاثیر قرار داده و باعث ازدیاد سلولی و تکثیر بیش از حد آن ها در بدن می گردند. برخی عوامل محیطی از جمله تابش اشعه های یونیزان، و بعضی مواد شیمیائی و همچنین برخی از ویروس ها در این امر مقصر شناخته شده اند.
تغییرات ژنتیکی، عامل اصلی ایجاد اکثر تومور های بدخیم سیستم اسکلتی هستند ولی سرطان استخوان ارثی نیست. در نتیجه این تغییرات ژنتیکی پس از تولد در سلول ها ایجاد می شود. البته انواع بسیار نادر ارثی این بیماری هم گزارش شده است.
با توجه به اینکه علت اصلی ایجاد سرطان استخوان نا‌شناخته است، شاید نتوان از ابتلا به آن پیشگیری کرد ولی دوری از اشعه یونیزان و برخی مواد شیمیائی خاص، که در ایجاد تومور های استخوان موثر شناخته شده اند از ابتلاء به سرطان استخوان جلوگیری می کند.
درد، اولین و مهم‌ترین علامت است. شروع آن خفیف است و به تدریج بر شدت درد افزوده می شود و در نهایت، حالت مداوم و طاقت فرسائی پیدا می کند و به خصوص درد شبانه شدید بوده و مانع از خواب بیمار می شود و یا پس از خواب بیمار از شدت درد بیدار می شود. در این مرحله رشد تومور سریع بوده و به بافت نرم اطراف نیز دست اندازی کرده و ورم ایجاد می کند. پس از ایجاد ورم خانواده ها متوجه جدیت موضوع شده و به پزشک مراجعه می کنند و با انجام رادیولوژی های خاص بیماری تشخیص داده می شود.
وجود درد و تورم در اندام یک فرد جوان پزشک را بر آن می دارد که، با عکس برداری ساده، چرخه ی تشخیصی بیماری را شروع کند. بیماران مبتلا به سرطان استخوان، بر خلاف مبتلایان به سرطان های احشائی و خون، حال عمومی خوبی داشته و به جز موارد نادر، علائمی مانند؛ تب، کاهش وزن و بی حالی در مراحل اولیه دیده نمی شود. قطعی ترین راه تشخیصی، انجام نمونه برداری از تومور استخوان است و این کار بایستی توسط همان پزشکی صورت گیرد که، جراحی نهائی را انجام خواهد داد.
در درمان سرطان استخوان، جراحان ارتوپدی که دوره ی تکمیلی جراحی تومور های ارتوپدی را گذرانده اند، در راس کار قرار می گیرند. در کنار آن ها پزشکان متخصص خون و انکولوژی، متخصصان پرتو درمانی، رادیولوژیست ها و پاتولوژیست ها قرار می گیرند. علاوه بر گروه پزشکی، مددکاران اجتماعی، متخصصان ساخت ارتوز و پروتز، روان‌شناسان و فیزیوتراپیست ها، نقش مهمی در تکمیل تیم درمانی دارند. بیمار مبتلا به سرطان استخوان، نیاز به انجام شیمی درمانی قبل و بعد از عمل و گاهی انجام رادیو‌تراپی خواهد داشت. هدف از جراحی، خارج کردن ضایعه ی تومورال به طور کامل و با حاشیه مطمئن از بدن بیمار است.
در شیمی درمانی، از دارو های شیمیائی برای سرکوب سلول های سرطانی استفاده می شود؛ در نتیجه حجم تومور در اندام کاهش یافته و جراح با سهولت بیشتری آن را خارج می کند. همچنین شیمی درمانی کانون های متاستاتیک را از بین برده و از تشکیل متاستاز های جدید جلوگیری می کند. این دارو های شیمیائی علاوه بر فواید زیاد، عوارض نا خوشایندی همچون؛ بی حالی و ضعف مفرط، حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو و دیگر عوارض خونی و گاهی قلبی را ایجاد می کند، که خوشبختانه اکثر آن ها موقت بوده و بیمار پس از شیمی درمانی به حال طبیعی خود باز می گردد.
در بین سرطان های اولیه استخوان، استئوسارکوم و سارکوم یوئینگ نسبت به دارو های شیمی درمانی حساس تر هستند. در رادیو تراپی یا پرتو درمانی اشعه هایی با طول موج های مختلف به ناحیه ی تومورال تابانیده می شود و تکثیر بی رویه آن ها کنترل می شود. برخی از سرطان های استخوانی مانند؛ سارکوم یووینگ نسبت به پرتو درمانی بسیار حساس بوده و حتی در نواحی غیر قابل دسترسی بدن از نظر جراحی، از پرتو درمانی برای درمان لوکال و موضعی تومور استفاده می شود.
عوارض کوتاه مدت رادیو تراپی، محدود به سوختگی های پوستی، سختی آن و بافت زیرین، بی حالی و حالت تهوع است. درمان هم زمان پرتو درمانی و عمل جراحی، خطر باز شدن زخم ناحیه ی عمل و عفونت های عمقی را افزایش داده و همچنین پرتو درمانی در دراز مدت احتمال ایجاد تومور های بدخیم دیگر در آن ناحیه را بالاتر می برد. براکی تراپی، نوعی پرتودرمانی است که، در آن ماده رادیو اکتیو توسط کانون هایی که با عمل جراحی در بستر تومور و پس از برداشتن آن توسط جراح کاشته می شود، تابانیده شده و در نتیجه تاثیر آن به مراتب بیشتر از پرتو درمانی های معمول است.
در دوران گذشته تنها راه حل برای درمان سرطان اولیه استخوان قطع کردن اندام بود و حتی با وجود آن تعداد زیادی از بیماران در زمان کوتاهی دچار متاستاز ریه ها شده و فوت می کردند. امروزه با پیشرفت هایی که در امر تشخیص زودرس و به وجود آمدن پروتکل های موثر شیمی درمانی و تکنیک های بالای جراحی شده است، در بسیاری از بیماران، شانس زنده ماندن بالا رفته و در ۹۰ درصد موارد دیگر مجبور به قطع اندام نیستند.
در روش های مدرن جراحی، امکان خارج کردن کل ضایعه ی تومورال و بازسازی اندام به روش های مختلف بیولوژیک مانند؛ استفاده از آلوگرافت های استخوانی و یا استفاده از انواع پروتز های مفصلی وجود دارد.
با وجود تمامی روش های موثر درمانی، ممکن است تعدادی از سلول های بدخیم، باقی مانده و در همان محل قبلی و یا جای دیگر توده سرطانی ایجاد کنند. عوارض دیگر از جمله؛ عفونت ها، شکستگی ها و عوارض مربوط به شیمی درمانی به نسبت از اهمیت کمتری برخوردارند.
با توجه به بیماری بدخیم این بیماران، دوره های سنگین شیمی درمانی باعث کاهش محسوس اشتها، حالت تهوع و استفراغ شده و این بیماران مقدار زیادی وزن و انرژی خود را از دست می دهند. همچنین عمل های جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی بیوتیک های قوی و طولانی مدت، به مشکل تغذیه بیشتر دامن می زند. بهتر این است بیماران را به داشتم رژیم غذایی سالم و طبیعی تشویق کنیم. مقدار هر غذا در هر وعده باید کم باشد، ولی تعداد وعده ها افزایش یابد. نوشیدن همه نوع مایعات شامل آب، چای، دوغ و نوشیدنی های بدون گاز دیگر، بسیار مفید است.
لطفا برای ارسال نظر فرم زیر را پر کنید
design by Shemiranweb.com
