پوكي استخوان يا استئوپروز بيماري رایجی است كه در اثر تخريب بافت استخوان و كاهش توده استخواني به وجود مي آيد و به عنوان يكي از شايع ترين علل شكستگي استخوان در سنين بالا مطرح مي باشد، که اشخاص زيادي (بخصوص خانم ها) از آن رنج مي برند.
در واقع از پوكي استخوان به عنوان يك بيماري خاموش ياد مي شود، چون در مراحل اوليه اصولاً علائم ظاهري وجود ندارد، در واقع با شكستگي هاي خود به خودی، با كمترين ضربه خود را نشان مي دهد، كه دقيق ترين روش براي تشخيص و پيگيري درمان، سنجش تراكم استخوان مي باشد.
استخوان ها از مواد معدني، بخصوص كلسيم و فسفر تشكيل شده اند. قسمت اصلي وزن استخوان را كلسيم تشكيل مي دهد كه كلسيم باعث ساختن و استحكام استخوان ها مي شود. ميزان نياز به كلسيم براساس سن، جنس و شرايط خاص مثل بارداري و شيردهي متفاوت است، ولي به طور كلي بين1000 تا 1200 ميلي گرم در روز براي افراد عادي در نظر گرفته مي شود.
اصولاً اين مقدار با مصرف روزانه 2 تا 3 ليوان شير يا ماست به همراه ساير منابع غذايي كلسيم دار تأمين مي شود. مهمترين منابع غذايي كلسيم شامل لبنيات مثل شير، ماست و پنير، ماهي هایي كه با استخوان خورده مي شوند مانند؛ كيلكا، ساردين، سبزيجات برگي سبز رنگ مثل؛ كاهو و كلم، مغز ها مثل؛ بادام، حبوبات به ويژه انواع لوبيا ها و سويا است.
گاهي ممكن است مقدار كلسيمي كه با غذا مي خوريد كافي باشد ولي به علت كمبود ويتامين D، كلسيم به خوبي جذب استخوان نشود، چون در حضور ويتامين D جذب كلسيم بيشتر مي شود.
منابع غذايي غني از ويتامين D خيلي كم بوده و بيشتر شامل جگر، زرده تخم مرغ، ماهي ها به ويژه انواع چربي دار مي باشد. البته قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بدون پوشش لباس و كرم ضدآفتاب يكي از راه هاي ساخته شدن ويتامين D در بدن است.
از موارد ديگر كه جذب كلسيم در بدن را مختل مي كند، خوردن نمك زياد است. در واقع نمك باعث فرار كلسيم از بدن و دفع آن از طريق ادرار مي شود. همچنين اگر ميزان فسفر دريافتي از غذا زياد باشد (مانند مصرف زياد گوشت قرمز يا نوشیدن زياد انواع نوشابه هاي گازدار) تعادل كلسيم در بدن مختل شده و مانع جذب كلسيم مي شود، پس برقراري نسبت متعادل ميان دو عنصر كلسيم و فسفر دريافتي در بدن ضروري است.
گاهي در بعضي افراد، بخصوص اشخاص مسن، مشكل عدم تحمل به شير وجود دارد، كه اين اشخاص بايد جانشين مناسبي براي تأمين كلسيم مورد نياز خود داشته باشند؛ كه در اين ميان انواع مغز- دانه ها (مانند بادام و گردو و ...) بدليل داشتن مقادير بالاي كلسيم، مس، روي و همچنين داشتن جذب مطلوب، مناسب براي استفاده آنان مي باشند. اين اشخاص مي توانند با مصرف به اندازه مغز- دانه ها از پيشرفت اين بيماري جلوگيري نمايند. همچنين در خانم‌هاي يائسه كه به دليل كم‌شدن هورمون هاي جنسي در بدن خروج كلسيم از بدن تسريع مي شود، احتمال ابتلاء به اين بيماري بيشتر مي شود و بايد مقدار مصرف كلسيم روزانه خود را افزايش دهند. اين اشخاص در كنار مصرف شير و لبنيات مي توانند از دانه هاي روغني همچون بادام استفاده نمايند.
در كل نتيجه مي گيريم كه شيوه زندگي و رژيم غذايي مناسب در كودكان و نوجوانان باعث پيشگيري از اين بيماري در سنين بالا مي شود. خوردن مواد كلسيم دار به خصوص در اوايل طفوليت و جواني و رسيدن كلسيم به استخوان ها باعث استحكام طولاني استخوان ها مي شود، بخصوص مصرف كلسيم درمحدوده سني 10 تا 20 سالگي براي ساخت استخوان هاي محكم و قوي بايد بيشتر مورد توجه باشد، چرا كه عدم استفاده كافي و مناسب از منابع غذايي كلسيم و ويتامين D در دوران كودكي و نوجواني باعث سوء تغذيه مي شود. اين سوء تغذيه در آينده بر وضعيت جسماني و ذهني فرد اثر نامطلوب مي گذارد و باعث كاهش توانایي در انجام وظايف و نقص ساختماني اعضاء بدن مي شود كه در اشخاص مسن با بيماري بنام پوكي استخوان خود را نشان مي دهد.
همچنين فعاليت بدني و ورزش نيز ترشح هورمون رشد را تحريك کرده و سبب افزايش توده استخواني مي شود. رعايت نكردن رژيم غذایی، ورزش نكردن، خوردن بعضي از غذا ها كه مانع جذب كلسيم در بدن مي شود (مانند كافئين زياد، ميزان بالاي فيبر غذایي، خوردن زياد منابع غذايي كه حاوي اگزالات يا فيتات هستند از قبيل اسفناج) مي تواند باعث پوكي استخوان ها شود، علاوه بر اين موارد عوامل ژنتيكي و سابقه فاميلي نيز در ابتلاء به اين بيماري نقش دارد.
همانطور كه مي دانيد داشتن يك رژيم غذایی متعادل از ابتداي دوران كودكي مي تواند تأثير بسيار زيادي در تشكيل توده استخواني داشته باشد، اگر ذخيره كلسيم در بدن كافي نباشد و در دوران بارداري و شيردهي زنان به اندازه كافي از شير و لبنيات استفاده نمايند در آينده احتمال ابتلاء به پوكي استخوان زياد مي باشد.
لطفا برای ارسال نظر فرم زیر را پر کنید
design by Shemiranweb.com
